De Maagd en de Moeder.

"Yesod is essentially the Sphere of the Moon, and as such comes under the presidency of Diana, the moon-goddess of the Greeks. Now Diana was primarily a chaste goddess, ever-virgin, and when the over-presumptive Actaeon annoyed her he was torn to pieces by his own hunting-hounds. Diana, however, was represented at Ephesus as the Many-breasted, and regarded as a fertility goddess. Moreover, Isis is also a lunar goddess, as indicated by the lunar crescent upon her brow, which in Hathor becomes the cow-horns, the cow being among all peoples the especial symbol of maternity. In the Qabalistic symbolism, the generative organs are assigned to Yesod.
All this is very puzzling at first sight, for the symbols appear to be mutually exclusive. Carried a step further, however, we begin to find connecting links between the ideas.
The Moon has three goddesses assigned to her, Diana, Selene or Luna, and Hecate, the latter being the goddess of witchcraft and enchantments, and also presiding over child-birth.
There is also a very important moon-god, none other than Thoth himself, Lord of Magic. So then, when we find Hecate in Greece and Thoth in Egypt both assigned to the Moon, we cannot fail to recognise the importance of the Moon in matters magical. What then is the key to the magical Moon, who is sometimes a virgin goddess and sometimes a fertility goddess?
The answer is not very far to seek. It is to be found in the rhythmical nature of the Moon, and, in fact, in the rhythmical nature of sex-life in the female. There are times when Diana is many-breasted; there are times when her hounds tear the intruder to pieces."
[Dion Fortune, The Mystical Qabalah, XXIV, 23-27.]

Ik had dit al eerder gezegd. Maar we vinden hier nog een paar sporen, die het waard zijn om verder gevolgd te worden, met name de verwijzing naar Isis en Hathor. De meeste lezers van deze weblog (ahum) zullen Isis wel kennen als de moeder van Horus en vrouw van Osiris. Maar oorspronkelijk was Hathor, die ongeveer overeenkomt met Venus/Aphrodite, de moeder van Horus. Zijn vader was niet Osiris, maar de zonnegod Ra. De ogen van Ra waren de zon en de maan (de volle maan beschouwd als "nachtzon"). Uit één van die ogen, mijns inziens de zon (ik kom daar straks op terug), werd Sekhmet geboren, niet als baby maar als volwassen vrouw met de kop van een leeuw(in). De parallel met Athene, die in vol wasdom en volle wapenrusting uit het hoofd van Zeus werd geboren, moge duidelijk zijn. Sekhmet werd geboren om de zondige mensheid een lesje te leren. Zij richtte vele bloedbaden aan, totdat de aarde "blank" stond van het bloed. Toen vond Ra het wel genoeg geweest, en gaf haar in plaats van mensenbloed rood bier te drinken. Hierdoor werd ze "gekalmeerd" (ze viel in een roes) en toen ze wakker werd was ze de godin Hathor. Ik zie een parallel met de sterrebeeldenreeks Kreeft (maanteken, het ene oog van Ra) - Leeuw (zonneteken, het andere oog van Ra waaruit) - Maagd (Athene/Sekhmet, de meedogenloze maagd, wordt geboren, die vervolgens) - Weegschaal (Venus/Hathor wordt, om geboorte te schenken aan) - Schorpioen (Horus - de adelaar (de "Schorpioen" is eigenlijk een adelaar met een slang; zo worden de vier Evangelisten bijvoorbeeld voorgesteld als een stier, een leeuw, een adelaar en een mens of engel, dat zijn de hoofdtekens Stier, Leeuw, Schorpioen en Waterman): Horus had de kop van een valk, Ra die van een havik).

Om. Apollo had als tegenpool, behalve de moedergodin Artemis - Artemis was een moedergodin, hoewel ze bij de Grieken alleen een maagdelijke godin was; als maangodin is ze namelijk nu eens "de veelborstige", dan weer de kuise godin die iedere man die bij haar in de buurt waagt te komen door zijn eigen honden laat verscheuren (dit staat symbool voor de maancyclus bij vrouwen) -, ook de draak Python (het Griekse drakon betekent "slang"). De draak/het serpent is echter altijd geassociëerd met de moedergodin (zo was Python een zoon van Gaia, moeder Aarde); zo had je in Mesopotamië al de godin Tiamat:

"Tiamat is a primeval monster/goddess in Babylonian and Sumerian mythology, and a central figure in the Enûma Elish creation epic."
[Wikipedia, Tiamat.]

Op dit punt gaan mijn ogen open voor de verreikende implicaties die deze polariteit voor mij heeft: zowel voor mij persoonlijk als voor het grote geheel, en mijn rol daarin.

Artemis.

Om een lang verhaal kort te maken: de vier elementen bestaan uit twee paren, vuur/lucht en aarde/water. Het eerste paar is mannelijk en het tweede vrouwelijk. In lucht is de polariteit van vuur omgekeerd: sattva/rajas wordt rajas/sattva. Hetzelfde geldt voor water en aarde: de eerste is rajas/tamas, de tweede tamas/rajas. Rajas, hartstocht, is dus overal in aanwezig. Ik heb deze kwaliteit eerder "Dionysus" genoemd. Wat de man uitmaakt is dus sattva, harmonie, die ik "Apollo" gedoopt heb. De vrouwelijke tegenhanger van Apollo in de Griekse mythologie is zijn zuster Artemis. Waar Apollo de zonnegod is is zijn zuster de maangodin. De maan heeft natuurlijk alles te maken met het water en de aarde, terwijl de zon juist te maken heeft met de lucht en het vuur. De maan is koud, de zon is heet. Artemis is de godin van de jacht - een duidelijk verband met de Amazones:

"De term amazone is afkomstig van de Griekse mythe over een krijgshaftig volk, dat alleen uit vrouwen bestond. [...] Mannen werden alleen toegelaten om voor nageslacht te zorgen, zo werd het voortbestaan van de samenleving verzekerd. Van de pasgeboren baby's werden de meisjes goed verzorgd, maar de jongetjes gedood, of naar hun verwekkers teruggestuurd.

"De naam 'Amazones' is mogelijk afgeleid van het Griekse 'a-mazos' dat 'zonder borst' betekent. Een van de vele Amazone-mythes verhaalt dat de vrouwen hun rechterborst verwijderden om beter te kunnen boogschieten. [...] Door de afwezigheid van de rechterborst kon de boog optimaal gehanteerd worden, zo waren ze optimale krijgers. [...]

"Andere verklaringen voor de naam Amazones zijn dat deze is afgeleid van de naam Imazighen (Amazigh), de beduiding voor de Noord-Afrikaanse Berbers, of van het Iraanse "ha-mazan", dat oorspronkelijk "strijders" betekent[.] Een laatste verklaring is, dat de Amazones hun naam danken aan hun verering van de maangodin Artemis, en dat de oorsprong van hun naam teruggaat naar het oud-Kaukasische woord "maza", dat maan betekent."
[Wikipedia, Amazone (mythologie).]

The Sex War.

"The Gender Antagony is:

'Penthesilea versus Achilles',

Or more generally:

'Amazon versus Greek'.

This is the most perfect expression of the sex war.

[Apollo/Dionysos is but the polarity of the Greek male]"

[Moody Lawless, The Gender Antagony.]

Als Apollo/Dionysus de polariteit van de (Griekse) man is ("Grieks" tussen haakjes omdat de Griekse man het hoogste tot nog toe bereikte type van de man überhaupt is), en Apollo boven Dionysus het element vuur, Dionysus boven Apollo het element lucht is; stellen de elementen aarde en water dan de polariteit van de vrouw voor? Gewis, deze elementen worden traditioneel als vrouwelijk (Yin) gezien, de twee eerdergenoemde daarentegen als mannelijk (Yang). Maar één van de twee polen van de vrouw is dan óók Dionysus: dezelfde als bij de man. Nu hebben man en vrouw natuurlijk één geslachtschromosoom gemeen; maar de vrouw heeft twee X-chromosomen, niet een X- en een Z-chromosoom. Ah, maar de eigenlijke polariteit is tussen sattva en tamas, tussen harmonie en duister, tussen warm en koud; of, zoals Anaximenes zegt, tussen lichtheid en zwaarte:

"Anaximenes, the third Ionian physicist, replaced Thales' "water" with "air" as the underlying principle of creation. A student of Anaximander, he chose to explain the varied consistency of matter in terms of degrees of condensation and rarefaction. At its lightest, air is fire. At its most evenly diffuse, air is the atmosphere and sky. As it becomes heavier, it becomes visible: as clouds, as water, then as solid matter. What others saw as qualitative differences among the things of creation, he considered a matter of quantity."
[The Classical Greek Reader.]

Naarmate de temperatuur stijgt gaan de moleculen sneller bewegen waardoor de stof die ze vormen lichter en losser wordt. Het snelste en lichtste dat we kennen is natuurlijk licht; het langzaamste, zwaarste en vastste zou materie bij nul graden Kelvin zijn. Het bestaan strekt zich uit tussen deze twee uitersten, waarvan er één bereikt en bereikbaar en de ander onrealiseerbaar is. Maar ik ga tever, ik wordt wetenschappelijk, terwijl mijn werk in het domein van de pseudowetenschap ligt: de psychologie. Mijn eerste post als Sauwelios op het inmiddels gesloten forum van Filosofie Magazine was er een waarin ik stelde dat man en vrouw polen zijn, zoals bijvoorbeeld licht en zwaar, warm en koud, sterk en zwak etc. Dat was niet alleen om te provoceren: zo denk ik bijvoorbeeld dat trots en ijdelheid de polen van zelfvertrouwen zijn. IJdelheid, traditioneel een vrouwelijke eigenschap (doch geenszins beperkt tot vrouwen), getuigt van een gebrek aan zelfvertrouwen (hetgeen ook typisch, doch geenszins uitsluitend, vrouwelijk is), terwijl trots natuurlijk traditioneel mannelijk is (getuige de staande uitdrukking "mannelijke trots"). Mannen hebben natuurlijk ook iets tussen hun benen dat alleen in staat is - ook voor vrouwen - om zelfvertrouwen te schenken.

Zelfkennis.

Ik bedacht net nog iets. Als we sattva, harmonie, Apollinisch noemen en rajas, hartstocht, Dionysisch, dan is vuur dus het element waarin Apollo Dionysus de baas is en lucht andersom. Shiva, de god van het vuur, is dan eigenlijk Apollo die de stier Dionysus berijdt.

"Nandi is de heilige stier. De stier is het zinnebeeld van het mannelijke voortplantingsorgaan. [...] Als rijdier van Shiva belichaamt Nandi (hij die vreugde schenkt) de duurzame innerlijke kracht die verworven kan worden door lichaamskracht en heftigheid te bedwingen. Alleen degenen die de begeerte hebben overwonnen en zelfkennis hebben verworven kunnen - net zoals Shiva - op de rug van de witte stier rijden." [Ralph Bakker, Shiva, pagina 86.]

Zelfkennis... Is Apollo's devies niet gnothi seauton?



Als rajas is het Dionysische dus in alle elementen aanwezig. In vuur is het ondergeschikt aan harmonie, aan het Apollinische, en in aarde is het ondergeschikt aan tamas, de koude duisternis. In beide gevallen is de vochtigheid van de hartstocht opgedroogd: in het eerste geval letterlijk op, verdampt door de hitte, in het tweede eigenlijk
"af-gedroogd", bevroren, verhard. Zoals ik mijn cynisme ooit verwoordde: zelfs olie wordt hard als het koud genoeg is.

De drie in de vier.

Ik ben iets vets op het spoor, voor mij althans. Ik had het laatst toch over de vier elementen: vuur (heet en droog), lucht (heet en vochtig), water (koud en vochtig) en aarde (koud en droog)? In India zijn de elementen samengesteld uit sattva, rajas en tamas. Vuur is in de eerste plaats sattvisch en in de tweede plaats rajasisch; lucht eerst rajasisch, dan sattvisch; water eerst rajasisch, dan tamasisch; en aarde eerst tamasisch en dan rajasisch. (De combinaties van sattva en tamas komen niet voor, omdat dit tegenpolen zijn.) Als ik het zo bekijk dan was ik tijdens mijn dichterschap in het element lucht: warm en vochtig; in de eerste plaats hartstochtelijk en in de tweede plaats harmonieus (eerst rajasisch, dan sattvisch). Daarna werd het element van warmte overwonnen door de kou, door tamas, duisternis (misschien met mijn O Zoësa als keerpunt en hoogtepunt). Uiteindelijk werd ik koud en droog; aards: de duisternis triomfeerde over de hartstocht, die als het ware, zoals het leven tijdens de winter, nog doorging onder de aarde, onder de koude en duistere oppervlakte. Uiteindelijk keerde de warmte weer, de aarde werd vuur - heet en droog (de droogte van de aarde was nog niet overwonnen, maar de kou wel). Merk op dat het inderdaad een duister vuur was dat ik ontstak.

Hartstocht komt dus voor in alle vier de elementen. In het hoogste, vuur, is de harmonie er de baas over: dit is waarom Heraclitus zegt dat een droge ziel de meest wijze en de beste is (ascese; "yoga" betekent eigenlijk "zelfbeteugeling" (verwant met ons woord "juk")).

De kracht der verbeelding.

Met het voorgaande kom ik weer terug bij het eerste bericht op deze weblog, aangaande kunst en entertainment. Want entertainment, hoe goed en gesofisticeerd het ook is, verheft de mens niet boven het niveau van het beest.

"De kracht van de verbeelding kan de mensch hemelhoog boven het beest verheffen. Ze kan hem evenzeer af doen dalen naar helsche oorden die voor geen beest toegankelijk zijn."
[A.Roland Holst, Kort.]

Ah, de kracht der verbeelding... Roland Holst suggereert tevens dat wat wij graag "geest" noemen eigenlijk eigenwaan is - als in: "wat verbeeld jij je wel niet!" De kracht der verbeelding is dus wat de mens van het dier onderscheidt - wat hem tot een Übertier maakt; en tot een ondier: want zoals Roland Holst vervolgt,

"Zij brengt hem daar tot wandaden van wellust en foltering, waarvan zijn fatsoenlijke medemenschen gewagen als beestachtig. Het beest kon niet erger beleedigd worden."

De natuur, het leven, het bestaan is rude. Ik weet er geen beter woord voor. De wetenschap, die het bestaan bestudeerd, is hierom ook rude. Het beste voorbeeld dat ik hiervan ken is wellicht het volgende:

"Experiments have shown that acquired characteristics are not inherited. Scientists have cut the tails off several generations of mice, but their offspring still have tails."
http://www.scienceagainstevolution.org/v6i12e.htm

Hoe bot is dat! Het bestaan, en dus de wetenschap, kent vele gradaties van botheid. De experimenten van Einstein & co met het afvuren van fotonen zijn niet subtiel, ze zijn enkel bot op een kleinere schaal (met een grotere precisie). De wetenschap is dus altijd banaal, vulgair - rude. De kunst daarentegen, die het bestaan mooier maakt dan het is, is daarmee voornaam. Ze geeft het de glans van iets hogers - en ook religie is een vorm van kunst, en wellicht haar hoogste, meestomvattende (ze idealiseert het hele bestaan, en niet alleen een aspect - of, als ze een negatieve religie is, ziet ze het bestaan realistisch of zelfs lelijker dan het is, en idealiseert een andere, betere wereld - een fantasiewereld. Maar ook de geidealiseerde werkelijkheid is een fantasiewereld).

Transmissie.

"In the fourth chamber were Lions of flaming fire, raging around & melting the metals into living fluids."
[William Blake, The Marriage of Heaven and Hell.]

Transmutatie.

"Vuur leeft de dood van de aarde en lucht leeft de dood van het vuur, water leeft de dood van de lucht, aarde van het water."
[Heraclitus.]

Het gulden gelijkgewicht.

"The Virgin type complements Dionysos because of the mean - they share the same nature of 'Excess'.

"The Dionysian excess can only be complemented by a Virgin excess."
[Irene, Re: Anima/Animus.]

Amor Fati.

"Voor de god is alles mooi, goed en rechtvaardig, maar de mensen hebben opvattingen over wat onrechtvaardig is en wat rechtvaardig."
[Heraclitus, Diels-Kranz fragment 102, vertaling Verhoeven.]

De juiste maat.

"De zon [helios] zal haar maten niet te buiten gaan; of anders zullen de Erinyen, de helpsters van Dikè, haar weten te vinden."
[Heraclitus, Diels-Kranz fragment 94, vertaling Verhoeven.]

Bezit en gebruik.

"Dat is altijd het belangrijkste met drugs: je moet ze hebben. Of je ze gaat gebruiken is altijd een tweede."
[Sander, deeltijd cynicus.]

Spreuken van Heraclitus.

"Voor deze logica, ofschoon die altijd geldig is, blijken de mensen steeds weer vol onbegrip, zowel voordat zij ervan gehoord hebben als wanneer ze die voor het eerst horen. Want al verloopt ook alles volgens deze logica, toch lijken ze op onervarenen, ook al hebben zij ervaring met zulke woorden en werken, zoals ik die hier uiteenzet, waarbij ik elk ding naar zijn aard ontleed en te kennen geef hoe het is. Maar het ontgaat de mensen wat zij allemaal doen wanneer zij wakker zijn, zoals zij ook alles vergeten wat zij in hun slaap doen."
[Heraclitus, Diels-Kranz fragment 1.]

"Daarom is het nodig het spoor te volgen van wat verbindend is. En ofschoon de logica verbindend is, leven de meeste mensen alsof zij een inzicht hebben dat losstaat van elk verband."
[ibid., fragment 2.]

"In Priëne leefde Bias, wiens redeneringen van meer waarde zijn dan die van de anderen."
[ibid., fragment 39.]

"Van de ziel zul je de grenzen op je speurtocht niet vinden, al bewandel je elke weg: zo'n diepe grond heeft zij."
[ibid., fragment 45.]

"Niet naar mij, maar naar mijn logica luisterend is het wijs dezelfde conclusie te trekken: dat alles één is."
[ibid., fragment 50.]

"Van de logica waarin zij het meest verkeren, daarvan wenden zij zich af, en waar ze elke dag op stuiten, dat komt hen vreemd voor."
[ibid., fragment 72.]

"Wij moeten niet handelen en redeneren als slapenden; want ook in die toestand hebben wij de indruk te handelen en te redeneren."
[ibid., fragment 73.]

"Een onnozele mens raakt bij elke redenering in de war."
[ibid., fragment 87.]

"...dat voor hen die wakker zijn, er één gemeenschappelijke geordende wereld [kosmos] is, maar dat van hen die slapen, ieder zich naar zijn eigen wereld toewendt."
[ibid., fragment 89.]

"Aan de ziel is een logica eigen die zichzelf bekrachtigt."
[ibid., fragment 115.]

[Vertaling Cornelis Verhoeven, met mijn aanpassingen.]

Ik begin eindelijk te begrijpen wat het woord "logos" bij Heraclitus betekent. Dit woord, gewoonlijk als "rede" vertaald, kan mijns inziens beter vertaald worden met "reden". Het is de wet, de wetmatigheid, de noodzakelijkheid van oorzaak en gevolg. Hieruit is onder meer te begrijpen waarom Heraclitus, als hij naar zijn reden luistert, tot het inzicht komt dat alle dingen één zijn: alle dingen vormen immers één aaneenschakeling, één keten, van oorzaak en gevolg. (Ik zal overigens vanaf nu gewoon "rede" zeggen: het verschil tussen "rede" en "reden" is namelijk vergelijkbaar met dat tussen "de idee" en "het idee": beiden bestaan niet in het Engels, waarin "rede" evenals "reden" "reason" is, en "de idee" evenals "het idee" "the idea".)
Maar eigenlijk is "oorzaak en gevolg" een simplificatie: in werkelijkheid bestaan er geen losse oorzaken en gevolgen, evenmin als er losse druppels bestaan in stromend water: het geheel is één. Vandaar dat Heraclitus de logos met het vuur identificeert: het vuur is de energiegolf die achter en onder de schijnbare deeltjes zit; in werkelijkheid bestaan er geen deeltjes.

"Deze ordening [kosmos], dezelfde voor alle wezens, is niet gemaakt door iemand van de mensen of van de goden, maar zij was er altijd, is er en zal er zijn, een eeuwig levend vuur dat volgens zijn maten ontbrandt en dooft."
[Heraclitus.]

Seks is de grootste collectieve verslaving van deze tijd. De "vrije geesten", in de Nietzscheaanse zin, de oneigentijdse mensen van deze tijd zullen dus die zijn, die sterk genoeg zijn om deze verslaving het hoofd te bieden - het hoofd van Zeus, waar Pallas Athene in volle wapenrusting uit voortkwam - Pallas Athene, de maagd, de godin van de wijsheid. Zij alleen heeft hier de koele blik om deze tijdsaandoening te zien, te beoordelen en te genezen. Hoe genees je een zucht? Voorwaar, the powers that be zijn in het geheel niet gebaat bij de genezing van deze verslaving: ze bindt de mensen des te meer aan de eisen van de maatschappij, i.e., de staat. Zoals Ralph Bakker schrijft:

"In het Oosten zijn er landen waar vrijen angst schept. Een man krijgt zonder een goede baan namelijk geen vrouw en zonder vrouw kan hij niet vrijen. Dit is een probleem."
["Shiva", pagina 112.]

Dit probleem los je niet op door de zieke tak af te knippen, een goede baan te vinden. Nee, dit probleem moet bij de wortels aangepakt worden - dat wil zeggen, bij de begeerte. Eén mogelijkheid ware, de begeerte te "doden"; maar wellicht een betere, zwaardere, Nietzscheaansere, de begeerte te beheersen - de juiste maat te vinden. Dit is de hoogste en zwaarste opgave van deze tijd.

Verklaring.

"Our doubt as to the communicability of the heart goes deep;
solitude not as chosen but as given."
[Nietzsche, The Will to Power, paragraaf 943.]

"[He to whom this book is dedicated] honors by choosing, by admitting, by trusting."
[ibid., 1003.]

The madness of God makes everything dance.

"Probable consequences of [the eternal recurrence's] being believed (it makes everything break open)."
[Nietzsche, The Will to Power, paragraaf 1057.]

"Everything is broken up and dances."
[Jim Morrison, "Awake".]