Zelfkennis.

Ik bedacht net nog iets. Als we sattva, harmonie, Apollinisch noemen en rajas, hartstocht, Dionysisch, dan is vuur dus het element waarin Apollo Dionysus de baas is en lucht andersom. Shiva, de god van het vuur, is dan eigenlijk Apollo die de stier Dionysus berijdt.

"Nandi is de heilige stier. De stier is het zinnebeeld van het mannelijke voortplantingsorgaan. [...] Als rijdier van Shiva belichaamt Nandi (hij die vreugde schenkt) de duurzame innerlijke kracht die verworven kan worden door lichaamskracht en heftigheid te bedwingen. Alleen degenen die de begeerte hebben overwonnen en zelfkennis hebben verworven kunnen - net zoals Shiva - op de rug van de witte stier rijden." [Ralph Bakker, Shiva, pagina 86.]

Zelfkennis... Is Apollo's devies niet gnothi seauton?



Als rajas is het Dionysische dus in alle elementen aanwezig. In vuur is het ondergeschikt aan harmonie, aan het Apollinische, en in aarde is het ondergeschikt aan tamas, de koude duisternis. In beide gevallen is de vochtigheid van de hartstocht opgedroogd: in het eerste geval letterlijk op, verdampt door de hitte, in het tweede eigenlijk
"af-gedroogd", bevroren, verhard. Zoals ik mijn cynisme ooit verwoordde: zelfs olie wordt hard als het koud genoeg is.