"Toen het Griekse lijf en de Griekse ziel 'bloeide', en niet bijvoorbeeld in toestanden van ziekelijke overdrevenheid en dolheid, ontstond dat geheimzinnige symbool van de hoogste tot nu toe op aarde bereikte wereldbevestiging en bestaansverheerlijking. Hier is een maatstaf, gemeten waaraan alles, wat sindsdien groeide, als te kort, te arm, te nauw beoordeeld wordt: - men spreke slechts het woord 'Dionysus' vóór de beste moderne namen en dingen uit, vóór Goethe bijvoorbeeld, of vóór Beethoven, of vóór Shakespeare, of vóór Raphael: en opeens voelen we onze beste dingen en ogenblikken berecht. Dionysus is een rechter! - Heeft men mij begrepen?"
[Nietzsche, Nachlass, augustus/september 1885.]

Met "vóór" bedoelt Nietzsche hier, dat we eerst de naam "Dionysus" moeten uitspreken en daarna die van bijvoorbeeld Goethe - welke is vetter? Maar natuurlijk bedoelt hij hier meer dan alleen de naam. - Ik citeer dit omdat ik hetzelfde voel als ik Nietzsches muziek luister na die van wie dan ook. Alle andere muziek ("die ik ken", moet ik hieraan toevoegen) schijnt gemaakt te zijn om de eenzaamheid te verdoezelen, de stilte te overschreeuwen of te verjagen. Nietzsches muziek is dat niet; die gaat juist uit van een gelukzalige eenzaamheid, die alleen maar zaliger wordt als men haar - benadrukt? Nee, dat klinkt te zwaar; accentueert. Dat is het woord ervoor, een subtiel, precies, klaarhelder woord - Nietzsche was een nuance.