Wetenschap en kunst.

Wetenschap en kunst zijn tegenpolen. De ene máákt, de andere "kent". En wat wordt er gekend? Er is geen twijfel mogelijk: dat wat de kunst gemaakt heeft. Dit kunnen we ook op het heelal betrekken, als we dit laatste zien als een kunstwerk - een "Schepping", om Christelijk te spreken. Het heelal is niet ontstaan uit nauwkeurige overweging; het is - als het al ontstaan is - ontstaan in een vlaag van verstandsverbijstering - "van macht, van goddelijkheid", met Nietzsches omschrijving van inspiratie gesproken.

De hoogste vormen van wetenschap en kunst zijn respectievelijk psychologie en religie. De psychologie probeert de psyche, de ziel, die door de mythologie wordt uitgedrukt (het Griekse woord muthos betekent "woord"), te begrijpen; de mythen zijn dan metaforen voor psychische processen. De hoogste vorm van psychologie is de psychologie van het heelal - het kosmisch proces als metafoor opgevat: voor het psychische proces van zijn Maker.

"God [als] de hoogste macht - dat genoegt! Uit haar volgt alles, uit haar volgt - 'de wereld'!"
[Nietzsche, Herwaardering van alle waarden, 4, 630.]

Het gaat er in deze hoogste vorm dus precies andersom aan toe: waar de psychologie normaalgesproken de werkelijkheid deduceert, die aan een mythe ten grondslag ligt, daar induceert zij hier een mythe, een metafoor, uit de werkelijkheid - het kosmisch proces. God is deze mythe, God is deze metafoor - en mijn metafoor van de "gekke God" is hier misschien nog wel de beste.