Liberalisme II.

In de Volkskrant van 28 maart jl. stond de volgende ingezonden brief:

Landsbelang

Hans van den Broek, het antwoord op de vraag wat belangrijker is, vrijheid van meningsuiting of het landsbelang (Voorpagina, 26 maart), is heel simpel: vrijheid van meningsuiting is het hoogste landsbelang dat we hebben. En om die vrijheid te verdedigen, zijn de afgelopen eeuwen al miljoenen mensen gestorven en zullen er - hoe gruwelijk het ook is - in de toekomst nog meer sterven.

Vrijheid van meningsuiting is een individueel belang. De vraag is dus wat belangrijker is, individueel belang of het landsbelang. De schrijver van bovenstaande brief is een (politiek) liberaal; en zoals de meeste liberalen begrijpt hij het liberalisme verkeerd. Liberalisme is er niet in gelegen het individuele belang gelijk te stellen aan het landsbelang, maar daarin, de voorrang van het individuele belang op het landsbelang tot landsbelang te maken.

Om politiek "liberaal" te zijn moet je dus wel het landsbelang boven het individuele belang stellen. Immers, waarom zou je je anders zorgen maken om het landsbelang? Dat kan anders alleen als jouw grootste individuele belang toevallig met het landsbelang samenvalt...

Politiek liberalisme is pseudoliberalisme. Werkelijk liberalisme is erin gelegen het individuele belang boven het landsbelang te stellen. Het landsbelang kan de ware liberaal aan zijn reet roesten. Vandaar dat het politieke "liberalisme", dat de voorrang van het individuele belang op het landsbelang tot landsbelang maakt, hem koud laat. Zelfs als het landsbelang het promoten van de voorrang van het individuele belang op het landsbelang is, kan het hem nog steeds aan zijn reet roesten! Want hij maalt alleen om zijn eigenbelang, niet om het promoten van het belang daarvan - behalve als dit in zijn eigen belang is.

De ware liberaal is dus geen idealist maar een pragmatist - een opportunist. Wat voor belang kan iemand hebben bij het sterven voor de verdediging van individuele vrijheid? - Zo iemand verkiest een serieuze dood boven een leven zonder ernst.

Voor pseudoliberalen en andere illiberalen is een werkelijk liberaal leven zonder ernst, omdat zijn enige ernst "de ernst die men als kind had, bij het spelen" is, om met Nietzsche te spreken.